De Limburger – 01/10/2021 door Annelies Hendrikx
Vijf wandelroutes langs gevelstenen lanceerde de Stichting Vrienden van Maastrichtse gevelstenen in juli. Er werd al ruim 17.000 keer gebruik van gemaakt. „Iedereen kan op eigen houtje langs de stenen lopen.”
Zelf heeft hij er ook eentje, een gevelsteen. Ad Veenhof wijst naar de plek boven de poort van zijn monumentale pand aan de Bouillonstraat: daar hangt de Hartsvanger. Een raadselachtig steentje, zegt de voorzitter van de Stichting Vrienden Maastrichtse Gevelstenen (VMG). „Er is weinig over bekend. We weten niet waar het oorspronkelijk vandaan komt; het lag in een afgesloten depot. Evenmin weten we wat de afbeelding precies betekent. We vermoeden dat het een familiewapen is, van de familie Hartsvanger, vanwege de afbeelding van een met een mes doorboord hart. Zo’n dolk heet een hartsvanger.”
Roos Ad Veenhof (76) heeft er nog een: De Witte Roos – aanzienlijk groter dan de Hartsvanger – hangt boven een raam aan de binnenplaats. Waarschijnlijk afkomstig van een pand aan de Brusselsestraat en feitelijk geen gevelsteen, maar een sluitsteen, weet Veenhof, die graag een gevelsteen wilde en zich zodoende wendde tot de VMG, waar hij inmiddels voorzitter van is.
Vier talen Met aanstekelijk enthousiasme leidt hij rond langs een deel van de nieuwe gevelstenenroute door het Jekerkwartier. Eén van de vijf die zijn stichting onlangs in het leven riep en die via de website kijkeensnaarboven.nl op te roepen zijn. In vier talen is daar over elke opgenomen gevelsteen informatie te vinden. Van de 270 maken er 220 deel uit van één van de routes.
Eigen houtje „We willen de stadsgidsen ook niet voor de voeten lopen. Op deze manier kunnen de Maastrichtenaar en de bezoeker van de stad op eigen houtje langs de gevelstenen lopen. Dat is al ruim 17.000 keer gebeurd. Let maar eens op: je ziet mensen met een mobieltje in de hand naar boven kijken, grappig he? Dat is ook ons motto: kiek ins nao bove.” Het leuke is dat de meeste gevels die een steen dragen ook een plaatje met QR-code bevatten, waarmee toegang wordt verkregen tot de website en de informatie over de betreffende gevelsteen. „Je hoeft dus niet per se een complete route te lopen.”
Gerestaureerd Schuin tegenover Veenhofs eigen pand bevindt zich een gevelsteen die afkomstig is uit de Wycker Brugstraat en na talloze omzwervingen hier terecht is gekomen: drie vogeltjes met daaronder het opschrift In de dry leewerken. Hartstikke mooi opgeknapt, met bladgoud en al. Dat geldt voor circa 125 gevelstenen, die via de VMG met subsidies zijn gerestaureerd.
Trots „Hier ben ik ook echt trots op”, beent Ad Veenhof richting de boog aan de Tongersestraat 28, de toegangspoort tot het voormalige Minderbroedersklooster en nu in feite de ingang naar de Patersbaan. Boven die boog hangt een gedenksteen, een geschenk van de stad Maastricht aan de broeders, toen die in 1934 hun 700-jarig jubileum vierden. „Al het bladgoud is vernieuwd, waardoor de steen weer schitterend straalt.” Die boven een deur aan het Academieplein, eigendom van de Universiteit Maastricht, moet nog worden schoongemaakt. Het is de wapensteen van Claude ‘t Serclaes de Tilly. Waarschijnlijk afkomstig van het vroegere stadspaleis van de toenmalige gouverneur aan de Grote Gracht, dat bekend werd als Hof van Tilly.
Passie Úren kan hij erover vertellen, Ad Veenhof. Als 18-jarige vertrokken uit Maastricht, om er exact vijftig jaar later terug te keren. Hij bekleedde diverse topfuncties bij onder meer Philips, maar was daarnaast ook een periode voorzitter van de raad van toezicht van de UM. „Maastricht is altijd blijven trekken.” In 2011 kochten hij en zijn vrouw hun huidige pand, waar de passie voor gevelstenen pas echt werd gewekt.
Het idee voor de wandelroutes kwam van Veenhof zelf. Aan de uitwerking kwamen uiteindelijk heel wat meer hoofden en handen te pas. Historici, genealogen, vertalers, fotografen, restaurateurs, ict’ers. „De kerngroep bestaat uit twintig man, maar ik denk dat er alles bij elkaar zeker vijftig mensen bij zijn betrokken. Allemaal vrijwilligers. Wat er in een half jaar is neergezet, in moeilijke omstandigheden ook nog: chapeau.”
Verhalen Gevraagd naar zijn favoriete gevelsteen noemt Veenhof er moeiteloos een stuk of vier op. Kiezen kan hij niet. De Vogelstruys, De Lanscroon, De Wolwaag, De Olifant. „Maar ik zou iedereen willen aanraden: ga kíjken. Er zitten zoveel absolute juweeltjes tussen, met prachtige verhalen erachter.”
