De Limburger – 22 april 2022 – Annelies Hendrikx
Veel bewoners zijn niet meer in staat de gevelstenenroutes fysiek al wandelend te volgen, daarom brengt de Stichting Gevelstenen Maastricht de routes als het ware naar de zorgcentra toe. Envida’s Lenculenhof had donderdagmiddag de primeur. „Die van de Struys kent iedereen.”
Zonder enig bezwaar van de ruim twintig geïnteresseerden houdt Ad Veenhof zijn presentatie in het Maastrichts, in de ontmoetingsruimte van de Lenculenhof in de Maastrichtse binnenstad. De 76-jarige voorzitter van de Stichting Gevelstenen Maastricht doet dat uit het blote hoofd. „Ongelooflijk, met jaartallen erbij en alles”, klinkt het na afloop bewonderend uit de monden van aanwezige bewoners.
Verhalen Ad Veenhof is dol op gevelstenen. En op de verhalen erachter. Maastricht heeft er zo’n 260 en ongeveer de helft daarvan is de afgelopen tijd opgeknapt: „Ze stralen weer.” De routes zijn ook thuis te bekijken via de website van de stichting: www.kijkeensnaarboven.nl. „Ik hoop dat u dat gaat doen of zich erbij laat helpen. U ziet een andere wereld als u in deze stad naar boven kijkt.”
Gevelstenen dateren allemaal van tussen grofweg 1600 en 1800. Daarvóór hadden de destijds houten huizen uithangborden en daarná kwam de huisnummering en waren ze niet meer nodig. Tijdens een enorme brand in 1612 gingen talloze houten huizen in Maastricht tegen de vlakte, weet Veenhof: „Daarna besloot de overheid dat er anders moest worden gebouwd. Met stenen. Zo kwam ook de gevelsteen in trek.”
Categorieën Gevelstenen zijn er in diverse categorieën. Je hebt bijvoorbeeld huisnaamstenen, wapenstenen, vestingnaamstenen en jaarstenen. Veenhof laat er verschillende zien en de toehoorders beamen met knikjes dat er wel een paar zijn die ze herkennen. Eén van de oudste, uit 1627, én mooiste is die aan de Papenstraat 13, vindt Veenhof. „Een wapensteen van Aegidius Lambrecht, abt van abdij St. Jacques in Luik. Mensen van gegoede komaf woonden vaak buiten of in kloosters en als de Fransen of Spanjaarden kwamen, vluchtten ze naar binnen, achter de muren. Zo had die abdij van Luik ook een soort dependance in Maastricht, aan de Papenstraat.”
Als Veenhof bij de wapensteen van In den Ouden Vogelstruys aanbelandt, wordt volop geknikt: die kent iederéén. „Hier heeft ooit een familie Stroes gewoond, maar het is niet bekend of daar de naam Struys vandaan komt.”
Overvallen Tijdens een korte pauze zijn er slechts enkelen die de ruimte verlaten. „Die waren hier gewoon binnen komen lopen voor een kop koffie en werden wat overvallen door deze presentatie”, lacht activiteitenbegeleider Dennis Klaassen van Envida. „Verder wist Veenhof de aandacht goed vast te houden. We hebben dit samen voorbereid, het moet natuurlijk niet te lang duren en niet te ingewikkeld worden.”
Bewoonster Mia Beckers vond het „pràchtig en dat ga ik hem zo vertellen ook”. Terwijl ze dat doet, vertelt Cor Mensch dat hij er wat van heeft opgestoken: „Ik weet best veel over gevelstenen, heb ze ook gefotografeerd, maar heb toch weer nieuwe dingen gehoord.” Mensch woont niet in de Lenculenhof, maar op Belfort: hij is hier samen met buurman Ruud Schols, die hem erop attendeerde. Bewoonster Nelly Ramakers kijkt terug op „een zeer interessante middag.” Detail: Nelly is 102.
Lees ook: Kijk eens wat vaker naar boven naar de Maastrichtse